در حالی‌که دور سوم مذاکرات افغانستان و پاکستان در استانبول بی‌نتیجه پایان یافت و دو طرف تنها بر ادامه آتش‌بس توافق کرده بودند، حملات اخیر پاکستان بر بخش‌هایی از ولایت‌های خوست، کنر و پکتیکا بار دیگر تنش‌ها را به اوج رسانده است؛ حملاتی که به گفته مقام‌های امارت اسلامی، منجر به تلفات غیرنظامیان، به‌ویژه زنان و کودکان شده و واکنش‌های گسترده داخلی و بین‌المللی را برانگیخته است.
به گزارش افغان نیوز: سفیر جاپان در کابل، در تازه‌ترین واکنش، ابراز امیدواری کرده است که تنش‌ها میان افغانستان و پاکستان کاهش یابد و آتش‌بس دوباره برقرار شود. این در حالی است که نهادها و شخصیت‌های مختلف سیاسی در افغانستان نیز حملات اخیر پاکستان را قویاً محکوم کرده‌اند.
توافقی که نقض شد
پس از مذاکرات سه‌جانبه افغانستان، پاکستان و ترکیه در استانبول، توافق شده بود که تنش‌ها کاهش یابد و دو طرف از اقدامات نظامی خودداری کنند. با این حال، حملات شب گذشته پاکستان این توافق را برای چندمین‌بار نقض کرد.
منابع داخلی در افغانستان تأیید کرده‌اند که این حملات در مناطقی از خوست، کنر و پکتیکا صورت گرفته و شماری از غیرنظامیان در نتیجه آن جان باخته‌اند. هرچند گفته شده در این حمله ده نفر غیر نظامی کشته و چند مجروح برجای گذاشته است با این حال مقام‌های امارت اسلامی وقوع حملات را تأیید کرده و آن را «خلاف اصول همسایگی» خوانده‌اند.
واکنش سفیر جاپان: «امیدواریم آتش‌بس به‌زودی برقرار شود»
کنیچی ما ساموتو، سفیر جاپان در کابل، در گفتگو با رسانه‌های داخلی افغانستان گفته است که جاپان وضعیت میان افغانستان و پاکستان را از نزدیک نظارت می‌کند و با طرف‌های درگیر برای ادامه گفتگوها رایزنی خواهد کرد.
او افزوده است: «این دو کشور همسایگان مهمی هستند و امیدواریم تنش‌ها کاهش یابد و آتش‌بس دوباره برقرار شود. ما در حال نظارت بر وضعیت هستیم و هر زمان فرصت فراهم شود، با دیگر اعضای جامعه جهانی و مقام‌های افغان درباره اهمیت ادامه مذاکرات گفت‌وگو خواهیم کرد.»
این نخستین واکنش رسمی یک نماینده ارشد خارجی پس از حملات اخیر پاکستان است.
واکنش‌های داخلی؛ از محکومیت شدید تا درخواست لویی‌جرگه
حملات اخیر پاکستان با واکنش تند مقام‌ها، چهره‌های سیاسی و کارشناسان افغان روبه‌رو شده است.
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی، این حملات را « تجاوز آشکار بر حریم افغانستان» توصیف کرده و گفته است که چنین اقداماتی روابط دو کشور را آسیب می‌زند.
او تأیید کرده که در یکی از حملات در ولسوالی گربز خوست، شماری از اعضای یک خانواده کشته شده‌اند.
حامد کرزی، رئیس‌جمهور پیشین افغانستان، نیز در واکنشی تند، حملات پاکستان را نقض قوانین بین‌المللی خوانده و تأکید کرده است که اسلام‌آباد باید سیاست‌های خصمانه را متوقف کرده و روابط خود با افغانستان را بر پایه اصول همسایگی خوب تنظیم کند.
عبدالسلام ضعیف، سفیر پیشین امارت اسلامی در پاکستان، نیز در بیانیه‌ای این حملات را «تجاوز آشکار» دانسته و گفته است که اقدامات اخیر نشان‌دهنده ناکامی ساختارهای امنیتی پاکستان در مدیریت مسائل منطقه‌ای است.
در کنار این واکنش‌ها، معین‌گل سمکنی، آگاه مسائل سیاسی، پیشنهاد کرده است که لویه‌جرگه‌ای با حضور بزرگان دو طرف برگزار شود تا از طریق تفاهم سنتی و اجتماعی، بحران موجود کاهش یابد.
او گفته است: «ما با پاکستان جغرافیای خود را تغییر داده نمی‌توانیم. لازم است بزرگان دو طرف در یک لویه‌جرگه مشترک راه‌حل ارائه کنند.»
نقش میانجی‌گرانه ترکیه؛ ابتکار تازه مطرح می‌شود
همزمان با افزایش تنش‌ها، زلمی خلیلزاد، فرستاده پیشین امریکا برای صلح افغانستان، اعلام کرده است که یک هیأت بلندپایه ترکیه به‌زودی به اسلام‌آباد و احتمالاً کابل سفر خواهد کرد تا روی یک توافق میان دو کشور کار کند.
به گفته او، بر اساس طرح مورد بحث، هیچ کشوری نباید اجازه دهد خاکش علیه کشور دیگر استفاده شود؛ موضوعی که یکی از محورهای اصلی اختلاف میان کابل و اسلام‌آباد است.
خلیلزاد همچنین خبر داده است که یک مرکز مشترک نظارت و رسیدگی در انقره ایجاد خواهد شد که نمایندگان ترکیه، قطر، افغانستان و پاکستان در آن حضور خواهند داشت. این مرکز مسئولیت نظارت بر ادعاهای نقض توافق و پی‌گیری موارد اختلاف را بر عهده خواهد داشت.
او گفته است: «این مرکز می‌تواند نه‌تنها نظارت کند، بلکه هنگام دریافت گزارش تخلف، برای حل آن اقدام نماید. این ابتکار می‌تواند مانع از تشدید بحران و گسترش جنگ در منطقه شود.»
خلیلزاد حملات پاکستان را محکوم کرده و تأکید نموده است که کشتار غیرنظامیان راه‌حل نیست و تنها دیپلماسی واقع‌بینانه می‌تواند تنش‌ها را کاهش دهد.
چشم‌انداز نامعلوم؛ بحران به کدام‌سو می‌رود؟
با وجود میانجی‌گری‌های منطقه‌ای، تلاش‌های ترکیه و ابراز امیدواری کشورهایی مانند جاپان، تنش میان افغانستان و پاکستان همچنان در حال افزایش است. حملات اخیر پاکستان نگرانی‌ها را درباره احتمال گسترش درگیری‌ها افزایش داده است.
این در حالی است که مقام‌های افغانستان می‌گویند راه‌حل نهایی، گفتگوی مستقیم، احترام متقابل و جلوگیری از استفاده ابزاری از اقدامات نظامی است.
اکنون دیده شود که تلاش‌های دیپلماتیک، از جمله ابتکار تازه ترکیه، تا چه اندازه می‌تواند مانع از افزایش تنش‌ها شده و دو کشور را به مسیر گفتگو بازگرداند.
آنچه روشن است، ادامه این روند نه‌تنها برای کابل و اسلام‌آباد، بلکه برای ثبات کل منطقه آسیای جنوبی و مرکزی پیامدهای جدی خواهد داشت.
پیام ها