میزبانان از بی توجهی دولت افغانستان به مهاجرین بهره می برند

مهاجرین افغان در کشورهای همسایه حلقه گمشده سیاست خارجی کشور هستند که در سیاست‌گذاری‌ها کم­تر مورد توجه قرار گرفته اند و حکومت افغانستان به خواسته‌ها و نیازهای مهاجرین خود در خارج از کشور مخصوصاً در کشورهای ایران و پاکستان کم‌توجه است که این کم‌توجهی در تمام ابعاد زمینه­ بهره‌برداری و استفاده­ ابزاری از مهاجرین افغانستان را برای کشورهای میزبان فراهم ساخته است.

 اگر حکومت به دنبال علت و معلول دخالت کشورهای همسایه در افغانستان است، باید به سیاست­های‌ خارجی خود مخصوصاً در حوزه مهاجرین بازنگری کند.

به‌عنوان نمونه، در چند ماه گذشته با خروج ایالات‌متحده امریکا از توافقنامه برجام،  شرایط نامساعد اقتصادی در ایران به وجود آمده است، از جمله:

گرانی کالاهای اساسی مورد نیاز خانواده ها.

کاهش ارزش ریال در مقابل ارزهای جهانی به­ ویژه دالر آمریکا

مشکلاتی را برای مهاجرین افغانستان در این کشور به بار آورده، که هیچ نهاد ملی یا بین‌المللی در این زمینه اقدامی نکرده است.

 خدمات دولت افغانستان در حوزه دیپلماتیک بر این فشارها  افزوده است.

از آنجایئکه دریافت پاسپورت و خدمات کنسولی از نیازهای اساسی مهاجرین در کشورهای خارجی است که توسط نمایندگی‌های دیپلماتیک و سیاسی کشور ارائه می‌گردد.

اما هزینه این خدمات بر حسب دالر محاسبه می‌شود و از مهاجرین بابت هر جلد پاسپورت صد و بیست دالر آمریکایی دریافت می‌گردد.

این موضوع سبب گردیده تا مهاجرین به دلیل مشکلات متذکره از پس پرداخت هزینه‌های مدارک اقامتی خود برنیایند و در انتها دچار مشکلات عدیده‌ای گردند.

طبق سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1395 یک میلیون و پنجصد و هشتاد وچهار هزار مهاجر افغان در ایران زندگی می‌کنند که دارای مدارک اقامتی هستند.

اخیراً وزارت داخله ایران از سرشماری و شناسایی هشت‌صد و سی هزار مهاجر افغانستانی بی‌مدرک دیگر خبر داده که در مجموع تعداد مهاجرین افغانستان در ایران به دو میلیون و چهارصد و چهار هزار نفر می‌رسد که اکثر این مهاجرین دارای پاسپورت هستند و تعدادی دیگر از آن‌ها نیز دارای کارت اقامت یک‌ساله می‌باشند.

به طور میانگین تعداد افراد خانواده­ های مهاجرین در خارج از کشور به پنج نفر می‌رسد که بابت دریافت هر جلد پاسپورت اگر صد و بیست دالر آمریکایی پرداخت کنند درمجموع یک خانواده باید شش‌صد دالر آمریکایی هزینه که این شش‌صد دالر را اگر به نرخ اکنون محاسبه نماییم معادل هفت میلیون و 800هزار تومان است.

 این در حالی است که درآمد ماهیانه یک کارگر افغانستانی ـ اگر برایش زمینه کار در کشوری مانند ایران مساعد و به صورت مستمر باشد ـ دومیلیون تومان معادل کمتر از 160 دالر آمریکایی است.

 از سوی دیگر همه­ روزه شاهد افزایش بیش از 300 درصدی قیمت کالاها و اقلام اساسی مورد نیاز خانواده های مهاجر در ایران هستیم که مهاجرین باید برای گذران زندگی روزمره خود این هزینه ها را بپردازند، این مسائل فشار اقتصادی زیادی را بر مهاجرین تحمیل می­کند.

مهاجرین در کنار فشارهای اقتصادی، با مراجعه برای دریافت خدمات کنسولی توسط نمایندگی ­ها دچار مشکلاتی می شوند که فشارهای روانی زیادی برای آنها به وجود می­آورد، از این دست مسائل، می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

بی‌نظمی، سوء مدیریتی در ارائه خدمات کنسولی

بروکراسی اداری و طولانی شدن روند دریافت خدمات از نمایندگی­ ها

 تحقیر و توهین مهاجرین توسط کارکنان نمایندگی­ های افغانستان

سوءاستفاده مسئولین و دیپلمات‌های نمایندگی‌های سیاسی از موقعیتشان،

این برخوردهای ذکرشده با مهاجرین از سوی نمایندگی‌های سیاسی و دیپلماتیک کشور که از حکومت و سیاست‌های آن نمایندگی می‌کند، می‌تواند آسیب‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جبران ناپذیری را به بار آورد.

وقتی مهاجری که بیش از سه دهه کشورش را ندیده و فرزندانش با فرهنگ و شرایط کشورهای میزبان رشد کرده­ اند تنها راه آشنایی آن­ها با کشور آّبا و اجدادیشان از طریق همین نمایندگی­ ها صورت می گیرد.

اما دیده شده که مهاجرهنگام دریافت خدماتی که حق مسلمش است، با برخورد ناشایست دیپلماتی مواجه می­شود که ارائه ­ی خدمات به مراجعین جزء وظیفه قانونی و شرعی او است.

این در حالی است  که مهاجرین سایر کشورها برای دریافت خدمات از نمایندگی‌های کنسولی خود، با پرداخت هزینه­ای کمتر، خدماتی یکسان و با سهولت بیشتر دریافت می­کنند.

 مثلاً اتباع کشور پاکستان که در ایران زندگی می‌کنند برای دریافت یک جلد پاسپورت از نمایندگی سیاسی کشورشان مبلغ پانزده دالر آمریکایی پرداخت می‌کنند.

 یا اتباع کشور ایران برای دریافت پاسپورت مبلغی کمتر از 10 دالر آمریکایی را پرداخت می‌کنند که مدت اعتبار همه این پاسپورت‌ها مانند پاسپورت افغانستان پنج‌ساله است.

 این تفاوت ها  سوالاتی را در اذهان مهاجرین افغانستانی ایجاد می­کند که چه فرقی از نظر فیزیکی، ساختاری و اعتباری میان پاسپورت افغانستان با دیگر کشورها وجود دارد که باید چند برابر دیگر کشورها هزینه کنند؟

برخوردهای نادرست، سوء مدیریت و هزینه های گزاف خدمات کنسولی از سوی نمایندگی‌های سیاسی افغانستان گا­هاً در تضاد با منافع ملی کشورقرار میگیرند که زمینه­ واگرایی مهاجرین از حکومت مرکزی را شکل می‌دهند ومهاجر را برای برگشت به کشورش بی‌رغبتمی­کنند.

با ایجاد روحیه بیگانگی وسرخوردگی در مهاجرین فرصت  بهره ­برداری بیگانگان  از مهاجرین را برای پیشبرد منافع آنها فراهم میسازیم.

در حالی که حکومت طبق قانون اساسی مکلف است که زمینه جذب، برگشت و همگرایی را برای مهاجرین و فرزندان آن‌ها که در عالم مهاجرت پا به عرصه گیتی گذاشتند، فراهم کند تا آن‌ها خود را جزئی از جامعه افغانستان بدانند و روحیه ملی‌گرایی را تدریجاً به دست آورند.

ارائه خدمات درست به مهاجرین و برخوردهای شایسته نمایندگی‌های سیاسی کشور در خارج از افغانستان می‌تواند در آن‌ها روحیه احساس مسئولیت در قبال کشور ایجاد کند تا در گفتگوهای روزمره خود امیدوارانه با عزت نفس و رضایت از کشورشان ـ افغانستان ـ یاد کنند و به سوءاستفاده ­کنندگان ازمهاجرین، مجال بهره برداری را ندهند.

این ملزومات لازمه آن است که حکومت در سیاست‌گذاری‌های خود بهترین و مناسب‌ترین بستر را برای خدمات‌دهی به مهاجرین فراهم سازد و برای حفظ حقوق انسانی آن‌ها از تمام ظرفیت‌های داخلی و بین‌المللی استفاده کند و آن‌ها به‌عنوان سرمایه‌های ملی کشور در خارج از افغانستان با توجه به منافع ملی مورد حمایت و بهره­ برداری قرار بگیرند.

نویسنده: محمد جواد پناهی 

منابع: 

سایت وزارت داخله ایران

مرکز آمار ایران در حوزه مهاجرین

نمایندگی های سیاسی افغانستان در ایران